JAN NIKODEM JARO艃

Poeta ziemi oleskiej (1881- 1922)

koniec tekstu promocyjnego

Jan Nikodem Jaro艅- poeta ziemi oleskiej (1881- 1922)

Wie艣 Jastrzygowice le偶y na zachodnim brzegu Prosny. Ta sama Prosna oddziela艂a niegdy艣 zab贸r rosyjski od pruskiego, a potem Polsk臋 od Niemiec. Nikt z badaczy literatury nie zainteresowa艂by si臋 Jastrzygowicami, gdyby nie fakt, 偶e 3 maja 1881 roku urodzi艂 si臋 tam Jan Nikodem Jaro艅- znany p贸藕niej pod pseudonimem ARIOS- jeden z wybitnych przedstawicieli literatury 艣l膮skiej. 
Urodzi艂 si臋 w rodzinie ch艂opskiej. Kiedy XIX wiek dobiega艂 ko艅ca, ojciec wraz z rodzin膮 przeni贸s艂 si臋 do Olesna, jednak dochody z prowadzenia gospodarki nie wystarcza艂y na dostatnie 偶ycie licznej rodziny. Walenty Jaro艅 (ojciec poety) zmuszony by艂 ci臋偶ko pracowa膰 by przyodzia膰 dziwi臋cioosobow膮 gromadk臋 dzieci. 
Jan, spragniony wiedzy, umieszczony zosta艂 w znanym gimnazjum bytomskim. Niestety na skutek zatarg贸w z niemickimi nauczycielami tu偶 przed matur膮 zmuszony by艂 je opu艣ci膰. Nauczyciele nie mogli znie艣膰 faktu, 偶e m艂ody Jaro艅 czu艂 si臋 Polakiem i manifestowa艂 swoj膮 przynale偶no艣膰 narodow膮. Atmosfera panuj膮ca w bytomskim gimnazjum by艂a na wskro艣 niemiecka. Odd藕wi臋k tych spraw widoczny jest w p贸藕niej napisamym dramacie narodowo- spo艂ecznym pt. Wyw艂aszczenie.
Po opuszczeniu gimnazjum Jaro艅 sam uzupe艂nia艂 swoje studia gimnazjalne, a utrzymywa艂 si臋 g艂贸wnie z korepetycji, kt贸rych udziela艂. Nast臋pnie zapisa艂 si臋 na wydzia艂 filologiczny Uniwersytetu Wroc艂awskiego. W roku 1904 wyje偶d偶a do Szwajcarii, a rok p贸藕niej zda艂 egzamin dojrza艂o艣ci w Badenii i rozpocz艂膮 ponownie studia we Wroc艂awiu na wydziale prawnym. 
Wielokrotnie rodzice namawiali m艂odego Jaronia do podj臋ci astudi贸w teologicznych, ale ten zdecydowanie odmawia艂. Wybra艂 偶ycie trudniejsze, ale zgodne ze swoim sumieniem.  
Studia pisarza cz臋sto by艂y przerywane. Dokuczaj膮ca bieda zmusza艂a go do udzialania lekcji bogatym ziemanom z Wielkopolski i Ma艂opolski. W 1910 roku Jaro艅 przni贸s艂 si臋 na uniwersytet Jana Kazimiezra we Lwowie. Tam uko膰zy艂 studia i uzyska艂 tytu艂 doktora prawa. 
Jaro艅 zrzek艂 sie obywatelstwa pruskiego, jednak nim uzyska艂 obywatelstwo austriackie wybuch艂a pierwsza wojna 艣wiatowa, podczas kt贸rej pracowa艂 w roli praktykanta gospodarczego. Wkr贸tce uzyska艂 prac臋 w konsulacie austriackim we Wroc艂awiu, dzi臋ki czemu swobodnie porusza艂 si臋 na obszarze kontrolowanym przez Niemcy. Po wojnie wsp贸艂pracowa艂 z Nowinami- dziennikiem znanym z akcji atygermanizacyjnej na 艢l膮sku. Pracowa艂 tak偶e w Biurze Informacyjnym dla Koalicji w katowicach. Bra艂 czynny udzia艂 w trzecim powstaniu 艣l膮skim jako cywilny komisarz na powiat oleski. Publicznie wyst臋powa艂 na wiecach udzilaj膮c przm贸wie艅 w 1919 roku z Bogacicy, w 1920 r. w rodzinnych Jastrzygowicach) oraz publikowa艂 artyku艂y antrygermanizacyjne.   
Kiedy wojska polskie obj臋艂o G贸rny 艢l膮sk poeta zamieszka艂 w Lubli艅cu, gdzie zmar艂 1 sierpnia 1922 roku. Gr贸b znajduje si臋 na lublinieckim cmentarzu. 
Tw贸rczo艣膰 pisarsk膮 Jaro艅 rozpocz膮艂 jako dwunastoletni ch艂opiec, kt贸ry niezbyt sprawnie pos艂ugiwa艂 si臋 j臋zykiem polskim- zna艂 go bowiem tylko w formie gwarowej. Dlatego te偶 wczesne utwory charakteryzyuj膮 si臋 cz臋stym u偶yciem form gwarowych. 
Jaro艅 by艂 przede wszystkim lirykiem. Chcia艂 podnie艣膰 polsk膮 literatur臋 艣l膮sk膮 do poziomu literatury og贸lnopolskiej. w 1906 roku wyda艂 Zbiorek poezji Z pami臋tnika G贸rno艣l膮zaka. Kierowany mi艂o艣ci膮 do ludu 艣l膮skiego pisze dramat pt. Wyw艂aszczenie. Opr贸cz utowr贸w o akcentach narodowowyzwole艅czych powstaje szeregg wierszy o charakterze lirycznym, zawieraj膮cych opi艣 pi臋knej i uroczej wsi sl膮skiej. Autor ch臋tnie si臋ga艂 do przesz艂o艣ci. Opr贸cz dramatu Konrad K臋dzierzawy i Wojska 艣w. jadwigi napisa艂 kilka utwor贸w wierszowanych po艣wi臋conych temu tematowi.

(opracowano w oparciu o tekst Tadeusza Bednarczuka)