Gorzów Śląski - Miasto i Gmina

Poeta ziemi oleskiej (1881- 1922)

Jan Nikodem Jaroń- poeta ziemi oleskiej (1881- 1922)

Wieś Jastrzygowice leży na zachodnim brzegu Prosny. Ta sama Prosna oddzielała niegdyś zabór rosyjski od pruskiego, a potem Polskę od Niemiec. Nikt z badaczy literatury nie zainteresowałby się Jastrzygowicami, gdyby nie fakt, że 3 maja 1881 roku urodził się tam Jan Nikodem Jaroń- znany później pod pseudonimem ARIOS- jeden z wybitnych przedstawicieli literatury śląskiej. 
Urodził się w rodzinie chłopskiej. Kiedy XIX wiek dobiegał końca, ojciec wraz z rodziną przeniósł się do Olesna, jednak dochody z prowadzenia gospodarki nie wystarczały na dostatnie życie licznej rodziny. Walenty Jaroń (ojciec poety) zmuszony był ciężko pracować by przyodziać dziwięcioosobową gromadkę dzieci. 
Jan, spragniony wiedzy, umieszczony został w znanym gimnazjum bytomskim. Niestety na skutek zatargów z niemickimi nauczycielami tuż przed maturą zmuszony był je opuścić. Nauczyciele nie mogli znieść faktu, że młody Jaroń czuł się Polakiem i manifestował swoją przynależność narodową. Atmosfera panująca w bytomskim gimnazjum była na wskroś niemiecka. Oddźwięk tych spraw widoczny jest w później napisamym dramacie narodowo- społecznym pt. Wywłaszczenie.
Po opuszczeniu gimnazjum Jaroń sam uzupełniał swoje studia gimnazjalne, a utrzymywał się głównie z korepetycji, których udzielał. Następnie zapisał się na wydział filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. W roku 1904 wyjeżdża do Szwajcarii, a rok później zdał egzamin dojrzałości w Badenii i rozpoczłą ponownie studia we Wrocławiu na wydziale prawnym. 
Wielokrotnie rodzice namawiali młodego Jaronia do podjęci astudiów teologicznych, ale ten zdecydowanie odmawiał. Wybrał życie trudniejsze, ale zgodne ze swoim sumieniem.  
Studia pisarza często były przerywane. Dokuczająca bieda zmuszała go do udzialania lekcji bogatym ziemanom z Wielkopolski i Małopolski. W 1910 roku Jaroń przniósł się na uniwersytet Jana Kazimiezra we Lwowie. Tam ukoćzył studia i uzyskał tytuł doktora prawa. 
Jaroń zrzekł sie obywatelstwa pruskiego, jednak nim uzyskał obywatelstwo austriackie wybuchła pierwsza wojna światowa, podczas której pracował w roli praktykanta gospodarczego. Wkrótce uzyskał pracę w konsulacie austriackim we Wrocławiu, dzięki czemu swobodnie poruszał się na obszarze kontrolowanym przez Niemcy. Po wojnie współpracował z Nowinami- dziennikiem znanym z akcji atygermanizacyjnej na Śląsku. Pracował także w Biurze Informacyjnym dla Koalicji w katowicach. Brał czynny udział w trzecim powstaniu śląskim jako cywilny komisarz na powiat oleski. Publicznie występował na wiecach udzilając przmówień w 1919 roku z Bogacicy, w 1920 r. w rodzinnych Jastrzygowicach) oraz publikował artykuły antrygermanizacyjne.   
Kiedy wojska polskie objęło Górny Śląsk poeta zamieszkał w Lublińcu, gdzie zmarł 1 sierpnia 1922 roku. Grób znajduje się na lublinieckim cmentarzu. 
Twórczość pisarską Jaroń rozpoczął jako dwunastoletni chłopiec, który niezbyt sprawnie posługiwał się językiem polskim- znał go bowiem tylko w formie gwarowej. Dlatego też wczesne utwory charakteryzyują się częstym użyciem form gwarowych. 
Jaroń był przede wszystkim lirykiem. Chciał podnieść polską literaturę śląską do poziomu literatury ogólnopolskiej. w 1906 roku wydał Zbiorek poezji Z pamiętnika Górnoślązaka. Kierowany miłością do ludu śląskiego pisze dramat pt. Wywłaszczenie. Oprócz utowrów o akcentach narodowowyzwoleńczych powstaje szeregg wierszy o charakterze lirycznym, zawierających opiś pięknej i uroczej wsi sląskiej. Autor chętnie sięgał do przeszłości. Oprócz dramatu Konrad Kędzierzawy i Wojska św. jadwigi napisał kilka utworów wierszowanych poświęconych temu tematowi.

(opracowano w oparciu o tekst Tadeusza Bednarczuka)