Gorzów Śląski - Miasto i Gmina

Nazwa miasta od wieków funkcjonowała w dwojakiej postaci: polskiej- Gorzów i niemieckiej- Landsberg. Wraz z napływem niemieckich osadników i założeniem grodu w XIII wieku w oficjalnym użytku utrwaliła się niemiecka nazwa Landsberg, jednak w potocznym języku rodzimej ludności ciągle trwała stara słowiańska forma- Gorzów. Znamiennym jest, że obie nazwy- niemiecka i polsa, w ciągu następnych wieków funkcjonowały równolegle, a miejskie pieczęcie w swej otoczce miały raz jedną, raz drugą nazwę. 
Od wieków ziemi gorzowskiej sądzone było być obszarem pogranicznym. Rzeka Prosna płynąca obrzeżem miasta stanowiła odwieczną, naturalną granicę, oddzielając najpierw Śląsk od Wielkopolski, później Prusy od Rzeczypospolitej, w latach 1815- 1918 Prusy od Rosji, a do 1922 roku odrodzoną z zaborów Polskę od Rzeszy. Wówczas w użytku funkcjonowała niemiecka nazwa miasta- Landsberg in Oberschlesien. Po włączeniu miejscowości w 1945 roku do polski przywrócono jej słowiańską nazwę- Gorzów Śląski. 
Według powszechnie przyjętej opinii, Gorzów został założony w 1241 roku. Twierdzenie to jednak nie ma żadnego pokrycia w zachowanych źródłach. Historycznie wiarygodnymi zapisami, wzmiankującymi o pwostaniu grodu są średniowieczne dokumenty wydane przez Kurię Wrocławską. W świeckich źródłach pisanych, o kasztelańskim charakterze grodu świadczył dokument z 3 marca 1274 roku. Wówczas kasztelan Gorzowa- Mikołaj Rudy (Rafus) był świadkiem nadania przywilejów wójtowy Kluczborka przez księcoa Henryka IV. Natomiast pierwszy dokument, w którym Gorzów wzmiankowany jest jako miasto, pochodzi z 1294 roku- wtedy to juz figurował jako miasto, nie jest wiadome jednak kiedy nim się stał. 
Do tego czasu Gorzów należał do Księcia Wrocławskiego, po czym przyłączony został do Księstwa Głogowskiego. Po śmierci Henryka Głogowczyka (1309) w dokumencie podziałowym z 29 lutego 1312 roku zaznaczono przynależność Gorzowa ze swoim okręgoiem do Księstwa Oleśnickiego, później (1323) do Księstwa Brzesko- Legnickiego, od 1331 r.- jako lenno korony czeskiej. W latach 1341- 1356 Gorzów przejściowo należał do Kazimierza Wielkiego, później do książąt opolskich. Przez ponad dwa stulecia (XV- XVII) Gorzów pozostawał w prywatnych rękach rodziny Frankenbergów z Proślic koło Kluczborka. Od 1526 roku dynastią panującą na Śląsku stali się Habsburgowie, choć w ograniczonym stopniu- Śląsk zachował pewną niezależność samorządową i językową. Również i w późniejszych latach Gorzów często przechodził z rąk do rąk. W skutek pierwszej wojny śląskiej (1740- 1742) Gorzów zmienił swą przynależność państwową. Traktatem wrocławskim z 1742 roku Śląsk został oderwany od Habsburgów i przyłączony do Prus.  
Ludność Gorzowa w epoce feudalnej była posla. Również wizytacja kanoniczna w 1679 roku stwierdza, że w kościele gorzowskim wygłaszano kazania wyłącznie w języku polskim. Jednakże pod koniec XIX wieku uwydatniają się duże postępy germanizacji w Gorzowie Przyczyniły się do tego napływ ludności niemieckiej, emigracja starych gorzowian, wynaradawianie się pod wpływem szkoły, urzędów, służb wojskowych i kościoła. Na początku XX wieku wzmógł się nacisk germanizacyjny. Znalazło to odbicie w wyborach do parlamentu Rzeszy w 1912 roku, w których to na posła wybrany został niemiecki obszarnik Meyer z Pawłowic. Podobnie było podczas powstań śląskich oraz w okresie plebiscytowym, gdzie zdecydowaną większość stanowili Niemcy. Na mocy układów jałtańskich w 1945 roku Śląsk wraca do Polski. 
Gorzów podlegał wiekowym wpływom kultur ścierających się na pograniczu Czech, później Austrii, Polski i Prus. Miasto zamieszkiwała wieloreligijna ludność polska, niemiecka, żydowska i czeska. Patrząc jednak na całe wieki wspólnego życia kultur żydowskiej, prtestanckiej i katolickiej jednego Gorzowa to niekontrolowanych rozruchów bywało niezwykle mało. Ważniejsze jednak od tego jest istnienie namacalnych dowodów na poprawność współżycia. Śladami minionych lat zachowane są zabytki architektury sakralnej, w tym drewnianej. Na zachód od rynku wznosi się kośiół ewangelicki z lat 1855- 57, na północny zachód neogotycki kościół parafialny św. Trójcy z lat 1895- 97. Dziś juz nieistniejąca synagoga powstała ze zbiórki swych współwyznawców w latach 1864- 65. Stanęłą obok gmach dzisiejszego Urzędu Pocztowego, lecz wskutek prześladowań hitlerowskich uległa zburzeniu w 1938 roku.